Koku ve Hafıza

“Koku ve hafıza arasındaki bu derin ilişki, nörobilimcileri ve psikologları yıllardır büyülemiştir. Araştırmalar, beyindeki koku alma ve hafıza merkezlerinin yakın komşu olduğunu ve birlikte çalıştığını göstermektedir.“

Beyin, insan vücudunun en karmaşık ve etkileyici organlarından biridir. Duygularımızı işleme, düşüncelerimizi oluşturma ve hatıralarımızı depolama gibi birçok önemli işlevi yerine getirir. Bu işlevlerden ikisi, koku ve hafıza, birbirine gizemli bir şekilde bağlıdır. Beynimizdeki bu gizemli dans, insan deneyimini benzersiz kılar.

Koku, beş duyumuzdan biri olarak çoğu zaman göz ardı edilir. Ancak, koku duyusu sadece kokuları algılamakla kalmaz, aynı zamanda derin duygusal tepkilere ve hatıralara da yol açabilir. Bir anı veya deneyimle sıkı sıkıya bağlantılı olan belirli bir koku, yıllar sonra bile geldiğinde o anıları canlandırabilir. Bu etki, beyin hücrelerinin karmaşık bir şekilde birbirine bağlanmasından kaynaklanır.

Hafıza da beyindeki en büyülü süreçlerden biridir. Anıları depolama ve hatırlama yeteneği, insan kimliğinin temel taşlarından birini oluşturur. Beyin, hafıza oluştururken sinir hücreleri arasında güçlü bağlantılar kurar ve bu bağlantılar sayesinde geçmiş deneyimleri hatırlarız. İşte burada, koku ve hafıza arasındaki bağlantı önemli bir rol oynar. Özellikle hoş veya anlamlı kokular, hafızamızda daha kalıcı izler bırakabilir.

Koku ve hafıza arasındaki bu derin ilişki, nörobilimcileri ve psikologları yıllardır büyülemiştir. Araştırmalar, beyindeki koku alma ve hafıza merkezlerinin yakın komşu olduğunu ve birlikte çalıştığını göstermektedir. Bu da neden bazı kokuların aniden geçmiş deneyimleri hatırlatma yeteneğine sahip olduğunu açıklamaktadır.

Burun ve Koku Duyusu:

Burun beynin dışarıya açıldığı tek bölgedir. Bu nedenle koku duyusu diğer duyulardan çok daha farklıdır.

İnsan burnunda 5’er cm2’lik alanda 400 farklı tipte 25 milyon reseptör vardır. Bu da insanın neredeyse bir trilyondan fazla kokuyu ayırt edebileceği anlamına gelmektedir. Koku duyusu burunda bulunan koku reseptörleri aracılığı ile çalışmaktadır.

Koku ilk savunma mekanizmamızdır. Kokuya verilen reaksiyon hızı 0.5 saniyedir. Dış dünyadan aldığımız bütün mesajları doğrudan beyini etkiler. Bunun nedeni koku duyusunun talamusa uğramadan direk limbik sistem ve serebral sistem üzerinden işleniyor olmasıdır.

Kokunun Limbik Sistem Üzerindeki Etkisi

Limbik sistemin koku duyusu ile ilgili yapılarla yakından ilişkisi vardır. Bunun en büyük nedeni koku duyusunun direk olarak limbik sistemle bağlantısı olmasıdır.

Limbik sistem büyük oranda otonom sinir sistemi ve endokrin sistemi üzerine etki ederek çalışmaktadır. Limbik sistemde bulunan amigdala mutluluk, heyecan, neşe, öfke, üzüntü, kıskançlık, korku gibi farklı duyguların oluşmasında ve davranış olarak dışa vurulmasında etkilidir. Aynı zamanda öğrenme ve hafıza gibi kompleks yapılarda limbik bölgelerle bağlantılı kompleks yapılardır. 

Bütün bunların sonucu olarak kokunun duygudurum, davranış, öğrenme ve hafıza üzerinde bir çok farklı etkilere neden olabileceğini söyleyebiliriz.

Uçucu Yağları Kokladığımızda Beynimizde Olanlar:

1.Ofklaktör sinir sinyali (gelen koku bir tehdit mi yoksa güzel bir şeyimi ifade ediyor)

2.Duygusal olarak gelen yanıt (unutamamak gerekir ki yaşanmışlıklardan dolayı kokuların herkes için farklı ifadeleri vardır)

3.Biyolojik yanıtlar (bu bizim gözle göremediğimiz bizde olan değişiklikler)

Uçucu Yağlarla Yapılan Son Bir Araştırmaya Göre:

Gül, portakal, nane, biberiye, lavanta, limon ve okaliptüs kokularıyla yapılan çalışma bu kokuları 6 ay boyunca akşamları uykuya geçiş esnasında 2 saat boyunca koklamaları sonucunda hafızalarında %226 artış gözlemlenmiştir.60-85 yaş arasına yapılan bu çalışma 7 farklı kokudan biri difüzere konarak kullanılmış. Çalışmanın öncesi ve sonrasında FMRI cihazında sonuçlar değerlendirildiğinde hafıza ve biliş bölgelerinde büyük oranda bir düzeltme gözlemlenmiştir.

KAYNAKÇA:

Çalışmanın Detayları: Inhaling Pleasant Scents During Sleep Tied to a Dramatic Boost in Cognition Batya Swift Yasgur MA, LSW August 08, 2023

Link :https://www.medscape.com/viewarticle/995295?form=fpf